Aholini ro‘yxatga olish – bu davlat tomonidan ma’lum davr oralig‘ida o‘tkaziladigan keng qamrovli statistik tadbir bo‘lib, mamlakat hududida yashayotgan barcha aholi to‘g‘risida to‘liq, tizimli va ishonchli ma’lumotlarni yig‘ish, qayd etish va tahlil qilish jarayonidir. Bu jarayon nafaqat demografik o‘zgarishlarni aniqlash, balki ijtimoiy-iqtisodiy siyosatni rejalashtirishda ham muhim vositadir.
Aholini ro‘yxatga olishning asosiy maqsadlari:
- Demografik ma’lumotlarni yig‘ish: aholi soni, jinsi, yoshi, millati, fuqaroligi va oilaviy holati kabi ma'lumotlar jamlanadi.
- Ijtimoiy ko‘rsatkichlarni aniqlash: aholining savodxonligi, bandlik darajasi, yashash sharoitlari va migratsiya holati aniqlanadi.
- Resurslarni rejalashtirish: sog‘liqni saqlash, ta’lim, ijtimoiy xizmatlar va infratuzilma uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar to‘planadi.
- Taraqqiyot dasturlarini ishlab chiqish: aholining ehtiyojlarini aniqlash orqali davlat siyosatini yanada samarali yuritish imkoniyati yaratiladi.
Aholini ro‘yxatga olish qadimdan mavjud bo‘lgan. Misr, Xitoy va Rim imperiyasida ham aholining soni, mol-mulki, mehnatga layoqatliligi haqida ma’lumotlar to‘plangan. Zamonaviy shakldagi ro‘yxatga olish esa XIX asrdan keng qo‘llanila boshlandi.
Aholini ro‘yxatga olish – bu faqat statistika emas, balki kelajakni rejalashtirish, aholiga yanada sifatli xizmat ko‘rsatish va davlat siyosatini ilmiy asosda shakllantirish vositasidir. Har bir fuqaro bu jarayonda ishtirok etib, o‘z jamiyatining taraqqiyotiga hissa qo‘shadi. Shuning uchun ham ro‘yxatga olishga jiddiy qarash, ma’lumotlarni aniq taqdim etish har birimizning fuqarolik burchimizdir.
Axborot xizmati